Essay: Eén op de twintig mannen is een verkrachter - Mijn probleem met The Girl With The Dragon Tattoo

Eén op de twintig mannen is een verkrachter: Mijn probleem met The Girl With The Dragon Tattoo

(trigger warning/content warning: bespreking van verkrachting)

(dit is wederom een meer persoonlijke essay. Ik moet waarschuwen dat deze niet zo goed uitgedacht is als de vorige, aangezien ik zelf ook nog steeds onbeslist ben over deze film en zijn weergave van verkrachting. Deze essay is meer een stream-of-consciousness van mijn gedachten over deze kwestie)

Veel is geschreven over de explosieve heldin van The Girl With The Dragon Tattoo, en Stieg Larsson's Millenium trilogie in het algemeen. Mensen lijken het niet eens te kunnen worden over of Larsson een feministisch werk heeft geschreven, of dat het een werk is wat veel aspecten van uitgesproken misogynie in zich heeft met het fetisheren van het karakter van Lisbeth.

Eén veelbesproken aspect van de film is hoe veel misbruik van vrouwen erin voorkomt. Zo wordt in één van de scenes de hoofdpersone anaal verkracht. Vier maanden na het zien van de film ben ik nog steeds ambigue over deze scene, en de weergave van vrouwen in deze film in het algemeen. Wat een onprettige ervaring is – als feministe die kritisch is over media kan ik meestal uiteenzetten waarom iets me wel of niet stoort, en wat mijn uiteindelijke oordeel is. Maar The Girl With The Dragon Tattoo blijft aan me knagen.

Lees verder na de cut...

Feit is, we leven in een rape culture. Verkrachting wordt misschien niet enthousiast toegejuigd, maar het wordt stilzwijgend toegestaan en gedeeltelijk aangemoedigd. Van de seksualisering van geweld (hoeveel zogenaamde “wallslam” scenes worden er niet getoond in film? Waar het aggressief iemand tegen een muur aanslaan weer wordt gegeven als toppunt van wat sexy is?) tot vrouwen die behandeld worden als objecten in media tot het eindeloze 'victim blaming' in de maatschappij (hoeveel had ze gedronken? Had ze al eerder seks gehad? Had ze al eerder seks gehad met de dader? Had ze hem gezoend? Keek ze hem aan? Wat droeg ze? Was het niet te sexy?), etcetera.

Het eindeloos tonen van verkrachting in media draagt bij aan deze rape culture. Het normaliseert verkrachting, ook al wordt het op een niet-geseksualiseerde of glamoureuze manier weergegeven. Hoe vaker verkrachting getoond wordt, hoe meer verkrachters zich gerechtvaardigd voelen in wat ze doen: verkrachting wordt gezien als normaal.

Dat is voor mij het grootste probleem van The Girl With The Dragon Tattoo: ja, het laat zien hoe verschrikkelijk verkrachting is, hoe mensen misbruik kunnen maken van hun macht en hun positie en hoe makkelijk het is om slachtoffers van vrouwen te maken, aangezien ze een minderwaardige positie bekleden in de maatschappij (en dan is Lisbeth nog een cisgender wit ablebodied meisje. De realiteit is vaak nog heel veel erger voor mensen die trans* zijn en/of gehandicapt en/of people of colour). De film probeert weer te geven hoe er inderdaad mannen zijn die vrouwen haten alleen maar om het feit dat het vrouwen zijn, en hoe verschrikkelijk en slecht dit is.

Mijn andere probleem is dat The Girl With The Dragon Tattoo ook nogal doorslaat in hoe het deze verkrachters weergeeft. Lisbeths verkrachter is een monster dat misbruik maakt van zijn macht en kickt op het misbruiken van meisjes in kwetsbare posities. De leden van de Vanger familie die verkrachten zijn mannen die hun eigen familieleden misbruiken, die meisjes kidnappen en martelen en uiteindelijk ook vermoorden. Kortom: alle verkrachters in de film zijn monsters die misbruik maken van vreemde meisjes.

Dit is iets wat heel vaak gedaan wordt in de maatschappij: het overdrijven van stranger danger en het positioneren van verkrachters als monsters, iets wat normale mannen nooit zouden doen. Het geeft vrouwen de angst dat ze aangevallen worden door monsters in donkere steegjes, terwijl de kans het grootst is dat je wordt verkracht door je vriendje die nu lief naast je op de bank zit, of de mannelijke kennis die altijd zo aardig tegen je is. Niet dat ik denk dat je daar nu iedere dag van je leven voor moet vrezen, maar het vertekent de realiteit van verkrachting.

Verkrachters zijn monsters in fictie, maar in de realiteit geeft minstens één op de twintig mannen toe een verkrachter te zijn en veel meer mannen geven toe iemand te verkrachten als ze zeker weten dat ze ermee weg zouden kunnen komen. Verkrachters zijn geen monsters: het zijn mannen die je in het dagelijks leven tegenkomt. De kans is groot dat je er één kent. Sommigen weten niet dat ze verkrachters zijn. Door te zeggen dat verkrachters monsters zijn distantiëren mannen zich van de realiteit: zij zijn toch goede personen, zij zouden dat nooit doen? In plaats van dat mannen (en sommige vrouwen, maar feit is dat 99% van verkrachters mannen zijn) leren hoe ze grenzen moeten respecteren, dat als een meisje dronken was of nee zei betekent dat ze iemand verkracht hebben.

The Girl With The Dragon Tattoo levert kritiek op rape culture, en dat beviel me in de film. Maar aan de andere kant is het praktisch onmogelijk om een verkrachtingsscene te filmen zonder dat er een vorm van exploitatie in zit, en houdt de film ook mythes over verkrachting in stand, en dat is mijn voornaamste probleem met de film.